शिशु जन्मेको पाँच वर्ष नपुग्दै विभिन्न थरिथरिका खोपहरु लगाइन्छ । पोलियो थोपा, हेपाटाइटिसको खोप, दादुराको खोप, आदि खोपहरु लगाइँदा शिशुमा पछि यी रोगहरु देखा नपर्ने बताइन्छ । तर, यस्ता खोपहरुले कसरी काम गर्छ त ?
हामीहरुमध्ये धेरैले के सोच्छौ भने रोगहरु लाग्दा दिइने औषधिहरुजस्तै खोप पनि कुनै प्रकारको औषधि नै होला । तर, खासमा खोप भनेको रोग लगाउने भाइरस वा ब्याक्टेरियाहरु नै हो । उदाहरणको लागि दादुराको खोपमा दादुरा लगाउने किटाणुहरु नै हुन्छन । तर, यी किटाणुहरुलाई शिथिल बनाइएका हुन्छन । त्यसैले यी किटाणुहरुसँग रोग लगाउने क्षमता भने हुँदैन । त्यसैले खोप दिनु भनेको शरीरको प्रतिरोधात्मक प्रणालीलाई तयार पार्नु हो । शिशु अवस्थामा नै खोपबाट दिइने यस्ता किटाणुहरु शरीरमा प्रवेश गरेको खण्डमा शरीरले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ र भविश्यमा पनि यस्ता किटाणुहरु शरीरभित्र पसे केही कठिनाइबिना प्रतिरोध गर्छ ।
जब शरीरमा शिथिल बनाइएका किटाणुहरु प्रवेश गराइन्छ, शरीरमा रहेका बि–सेलहरु ( एक प्रकारको सेतो रक्तकोष) क्रियाशील हुन्छन । बि–सेलहरु क्रियाशील हुँदा शरीरमा एन्टिबडीहरुले रोग लगाउने ब्याक्टेरिया वा भाइरसहरु विरुद्ध प्रतिरोध गर्छ । त्यसैले धेरै प्रकारका खोपहरु एकपटक दिइसकेपछि त्यसले जीवनभरिको लागि काम गर्छ । तर कुनैकुनै खोपहरुले जीवनभरिको लागि काम गर्दैन । उदाहरणको लागि टिटानसको खोपले खास समयसीमाको लागि मात्र काम गर्छ । यस्तो अवस्थामा यस्ता खोपहरु निश्चित समय अन्तरालमा दिइनुपर्ने हुन्छ । मानिस जन्मँदा उसँग निश्चित रोगहरुसँग मात्र लड्ने प्रतिरोधात्मक क्षमता हुन्छ । यो प्रतिरोधात्मक क्षमताको कारक उसको शरीरमा आमामार्फत प्राप्त हुने एन्टिबडीहरु हुन । तर, यी एन्टिबडीहरुले शिशुलाई एक वर्षसम्म मात्र सुरक्षा दिन सक्छन । त्यस्तै, अन्य धेरै रोगहरुविरुद्ध प्रतिरोध गर्ने एन्टिबडीहरु शिशुमा आमामार्फत प्राप्त हुदैनन् । त्यसैले भविश्यमा लाग्न सक्ने रोगहरु विरुद्ध लड्न शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक प्रणालीलाई तयार राख्नको लागि शिशुलाई खोप दिइन्छ ।
प्राय: सबैलाई लाग्दो हो, 'धुलोको खासै महत्वपूर्ण काम छैन । धुलो नभइदिए
त दिनदिनै घर सफा गर्नु पर्दैनथ्यो । सबै कुराहरू सफा सुग्घर हुने थिए
साथै मानिसलाई विभिन्न श्वासप्रश्वासका रोगहरू लाग्ने थिएन ।' तर, धुलो
नहुँदो हो त त्यो भन्दा पनि बढी समस्या पर्ने थियो । यदी धुलो नभएमा पानी
धेरै पर्ने थिएन, सूर्यास्त हामीले देख्ने गरेको जस्तो सुन्दर हुने थिएन
।
पानी पर्नुमा वायुमण्डलमा हुने धुलोका कणहरूको धेरै ठूलो योगदान हुन्छ ।
धुलोका कणहरूले वायुमण्डलमा वाफका रूपमा रहेका पानीका अणुहरूलाई सोस्ने
गर्छ । यसरी पानीका अणुहरू धुलोका कणहरूमा जम्मा हुदैँ जाँदा, विस्तारै
त्यो गह्रौँ हुन्छ । र, अन्त्यमा निकै गह्रौँ भएपछि पानीका ति अणुहरू
वर्षाको रुपमा जमिनमा झर्छ ।
त्यस्तै सूर्योदय तथा सूर्यास्त सुन्दर देखिनमा पनि धुलोको महत्वपूर्ण
भूमिका छ । सूर्योदय र सूर्यास्तको समयमा, जब सूर्य क्षितिजभन्दा तल
हुन्छ, पानीका कणहरू मिसिएका धुलाका कर्णहरूले लामो वेभलेन्थ (तरङ्ग
लम्बाइ) भएको रातो प्रकाशलाई परावर्तन गरी वायुमण्डलमा फिजाइदिन्छ, जसका
कारण आकाश रातो देखिन्छ । वायुमण्डलमा जति धेरै धुलाका कणहरू हुन्छन,
सूर्योदय र सूर्यास्त त्यति धेरै सुन्दर देखिन्छ ।
त दिनदिनै घर सफा गर्नु पर्दैनथ्यो । सबै कुराहरू सफा सुग्घर हुने थिए
साथै मानिसलाई विभिन्न श्वासप्रश्वासका रोगहरू लाग्ने थिएन ।' तर, धुलो
नहुँदो हो त त्यो भन्दा पनि बढी समस्या पर्ने थियो । यदी धुलो नभएमा पानी
धेरै पर्ने थिएन, सूर्यास्त हामीले देख्ने गरेको जस्तो सुन्दर हुने थिएन
।
पानी पर्नुमा वायुमण्डलमा हुने धुलोका कणहरूको धेरै ठूलो योगदान हुन्छ ।
धुलोका कणहरूले वायुमण्डलमा वाफका रूपमा रहेका पानीका अणुहरूलाई सोस्ने
गर्छ । यसरी पानीका अणुहरू धुलोका कणहरूमा जम्मा हुदैँ जाँदा, विस्तारै
त्यो गह्रौँ हुन्छ । र, अन्त्यमा निकै गह्रौँ भएपछि पानीका ति अणुहरू
वर्षाको रुपमा जमिनमा झर्छ ।
त्यस्तै सूर्योदय तथा सूर्यास्त सुन्दर देखिनमा पनि धुलोको महत्वपूर्ण
भूमिका छ । सूर्योदय र सूर्यास्तको समयमा, जब सूर्य क्षितिजभन्दा तल
हुन्छ, पानीका कणहरू मिसिएका धुलाका कर्णहरूले लामो वेभलेन्थ (तरङ्ग
लम्बाइ) भएको रातो प्रकाशलाई परावर्तन गरी वायुमण्डलमा फिजाइदिन्छ, जसका
कारण आकाश रातो देखिन्छ । वायुमण्डलमा जति धेरै धुलाका कणहरू हुन्छन,
सूर्योदय र सूर्यास्त त्यति धेरै सुन्दर देखिन्छ ।
Subscribe to:
Posts (Atom)
