हाम्रो आँखाले रङको पहिचान कसरी गर्छ ।

 आँखाद्धारा विभिन्न रङहरूको पहिचानको विषयमा योङ्ग-हेल्महोल्टज सिद्धान्त निकै लोकप्रिय छ । यो सिद्धान्त बेलायतका भौतिकशास्त्री थोमस योङ्गले 1801 मा दिएका थिय भने जर्मन वैज्ञानिक हरमन हेल्महोल्ट्जले 19 औँ शताब्दीको मध्यतिर विकसित गरेका थिए । यो सिद्धान्तअनुसार हाम्रो आँखाभित्र रहेको रेटिना लगभग 13 करोड अत्यन्त सुक्ष्म तन्तुहरू मिलेर बनेको हुन्छ । यि तन्तुहरू दुई प्रकारका हुन्छन् : रड र कोन ।
रड सेतो र कालो रङप्रति मात्र सम्वेदनशिल हुन्छ भने अरू रङहरूप्रति कोन सम्वेदनशिल हुन्छ । यस्तै, कोन पनि तीन प्रकारका हुन्छन् जुन प्राथमिक रङहरू (रातो, नीलो र पहेँलो) प्रति सम्वेदनशिल हुन्छन् । यी तीन रङहरू विभिन्न अनुपातमा मिलेर नै अरू रङहरूको निर्माण हुन्छ । जब कुनै रङ्गीन प्रकाश आँखामा पर्छ, तब त्यो रङ्गसँग सम्बन्धित कोन उत्तेजित हुन्छ र रङको पहिचान गर्न सकिन्छ ।
उदाहरणका लागि हरियो रङको प्रकाश हाम्रो आँखामा पर्यो भने निलो र पहेँलो रङप्रति सम्वेदनशिल कोनहरू उत्तेजित हुन्छन् । किनभने निलो र पहेँलो रङ मिलेर हरियो रङ बन्दछ ।

Categories: आँखा, रङ